Kognitiv psixologiya, insanların öyrənmə, yaddaş, dikkat, düşünmə, dil və başqa zehni proseslər vasitəsi ilə məlumatları necə qavradığını incələyən psixologiya sahəsidir. Bu bilim sahəsi, insan zehni fəaliyyətini psixoloji, nöroloji və filosofik aspektlərdən tədqiq edir.

Kognitiv psixologiya, 1960-cı illərdə davranışçı psixologiya həkimlərini tənqid edərək xüsusi bir mərkəziyyət qazandı. Davranışçılar, insanları tərbiyə və mükafatlandırma yolu ilə davranışlarına təsir etməyə çalışırlar. Kognitivistlər isə, insanların düşüncələrinin, inanclarının və dilin özlərinin davranışlarını necə təsir etdiyini incələdilər.

Kognitiv psixologiya aşağıdakı sahələri özündə ehtiva edir:

1. Dil: Bu sahə, insanların dil vasitəsi ilə necə məlumatları qavradığını və necə yeni informasiyalar öyrəndiyini incələyir.
2. Hafıza: Kognitiv psixoloqlar hafızanın mekanizmləri, unutma, hatırlama və təkrar etmə proseslərini araşdırır.
3. Öyrənmə: Bu sahə, insanların yeni biliklər öyrənmə və öyrənmə məlumatlarını necə işlədiklərinə diqqət yetirir.
4. Düşüncə: Kognitivistlər düşünmə proseslərini, qərar verilmə, problem həlli və yaradıcılıq kimi prosesləri dərk edir.

Kognitiv psixologiya həm də insana xüsusiyyətləri olan bir varlıq baxışını təklif edir. Bu, insanın həyatı, mədəniyyəti, dilini və sosial mühitinin məlumatları işləmək üçün necə istifadə etdiyini öyrənmək üçün mühüm bir vasitədir.

Bu bilim sahəsi həmçinin insanların zehni sağlamlığını və psixiki rahatsızlıqlarını anlamağa yardım edir. Depressiya, anksiyete, Alzheimer xəstəliyi kimi bir çox psixiki rahatsızlıqların kökündə zehni proseslər yer alır. Kognitiv psixologiya, bu proseslərə dair daha dərin bir anlamağa çatmaq və daha effektiv müalicə yollarını tapmaq üçün kömək edir.

Son olaraq, kognitiv psixologiya həyatın hər sahəsində yer alır. Təhsil, iş, idman, musiqi, rəssamlıq və s. sahələrdə daha uğurlu olmaq üçün zehnin necə işlədiyini anlamaq vacibsədir. Bu sahə həmçinin robotların, kompüterlərin və digər texniki cihazların insana oxşar zehni proseslərə malik olmasına imkan verən kognitiv bilgisayar mühəndisliyinin əsasını təşkil edir.

Bəs siz nə düşünürsünüz, sizin həyatınızda kognitiv psixologiya necə bir yer tutur? Hər gün həyatınızda baş verən hadisələrə necə reaksiya verdiyinizin və bu reaksiyaların sizin qararlarınıza necə təsir etdiyinin fərqindəsinizmi? Kognitiv psixologiya həyatınızın bu aspektlərini daha yaxşı anlamağa kömək edə bilər.