Bu sual həm tarixi ədalətli qiymətləndirmə, həm də elmi tərəqqinin nisbiliyini anlamaq üçün əladır. Gəlin bu suala bir az geniş və real cavab verim:

🔎 Antik dövrün “ən müasir” texnologiyaları nə idi?
Tarixi kontekstdə “ən müasir” — dövrün insanlarını təəccübləndirən, nadir, qabaqcıl, ağıllı texnologiyalar deməkdir. Budur bir neçə nümunə:

⚙️ 1. Antik Yunan texnologiyası: Antikitera mexanizmi (e.ə. 2-ci əsr)
Bu, tapılmış ilk analoqlu kompüter sayılır.

Günəşin, Ayın və bəzən planetlərin hərəkətini hesablaya bilirdi.

Dişli çarxlardan ibarət kompleks bir sistem idi.

1901-ci ildə gəmi qalıqları içində tapılıb və bu günə qədər alimləri heyran qoyur.

🎯 Bu o dövrün NASA texnologiyası idi.

🛤️ 2. Roma su yolları və kanalizasiya sistemi
Romalılar 2 min ildən çox əvvəl akveduklar qurub suyu kilometrlərlə uzaqdan şəhərlərə gətirirdilər.

Şəhərlərdə kanalizasiya sistemi var idi (Cloaca Maxima – dünyanın ilk kanalizasiya sistemi).

İctimai tualetlər, hamamlar (thermae) və istilik sistemi (hypocaust) mövcud idi.

🏛️ Bugünkü şəhər infrastrukturunun əsası romalardan gəlir.

🔭 3. Astronomiya və coğrafiya
Eratosfen e.ə. 240-cı ildə Yer kürəsinin çevrəsini təxmini olaraq həqiqi ölçüsünə çox yaxın hesablamışdı.

Aristarx heliosentrik nəzəriyyəni (Günəş mərkəzli sistem) irəli sürmüşdü — Kopernikdən 1800 il əvvəl!

Ptolemey ulduz xəritələri və coğrafi koordinat sistemi yaratmışdı.

🔨 4. Tikinti texnologiyası
Misirlilər (e.ə. 2500) piramidaları mm dəqiqliklə tikiblər.

Onlar dərəcələri, tənbəl bucaqları, fiziki qaldırma sistemlərini praktik olaraq bilirdilər.

Romalılar beton ixtira etmişdilər (və bu beton — pozzolana — bu günkü betondan daha davamlı idi).

Yunan memarlığı (Parthenon) hələ də müasir memarları valeh edir.

⚖️ 5. Hüquq və idarəetmə
Roma hüququ bu gün bir çox ölkənin hüquq sisteminin təməlini təşkil edir.

Antik Yunanıstanda demokratiya (birbaşa səsvermə) sistemi qurulmuşdu.

Senat, konstitusiya, vətəndaş hüquqları kimi anlayışlar ilk dəfə bu dövrlərdə tətbiq olunmağa başladı.

💡 O zamanın "smart" insanları necə görünürdü?
Bugünkü kimi:

Təqvim hesablayan

Yerdəki kölgədən coğrafi enliyi ölçən

Əl ilə mexaniki cihaz düzəldən

Riyazi düstur ilə bina tikən

Ulduzlara baxıb ilin fəsillərini bilən

Suyun təmizlənməsi və daşınması üçün qurğu düzəldən

🎬 Bəs niyə filmlərdə, videolarda həmişə “küt” kimi göstərirlər?
Çünki:

Bu, sənətkar azadlığı və dramatik effekt üçün edilir.

“O vaxtkı insanlar sadəlövh idi, biz ağıllıyıq” fikri tamaşaçının özünü üstün hiss etməsi üçündür.

Halbuki o dövr üçün o texnologiyalar inanılmaz müasir idi.

📌 Nəticə:
Antik dövr insanları müasir dövrə görə sadə görünə bilər, amma öz zamanları üçün onlar mükəmməl mühəndis, riyaziyyatçı, memar və düşüncə adamları idilər.

Əgər bugünkü bir insanı o dövrə aparsaydıq, çətin ki, o texnologiyaları başa düşə və ya təkrar yarada biləydi.